Electronic Chart Display and Information System ေႀကာင္႔ စစ္သေဘ္ာေသာင္တင္ၿခင္း

'တိုးေအး' သေဘ္ာေမာင္းနွင္တဲ႔ ေရယာဥ္မွဴး (ဆလင္/ တက္မကိုင္) လည္း၊ ရန္ကုန္ၿမစ္ထဲမွာ တက္မ wheel ကို၊ လက္နဲ႔လွည္႔ ေမာင္းရင္း collision ၿဖစ္ကာ၊ သေဘ္ာတိုက္ခဲ႔ဖူးသလို၊ ဆူးလူးပင္လယ္လို အေၿပာကၽယ္တဲ႔ ေဗြြပင္လယ္မွာ၊ အီလက္ထေရာနစ္စက္ပစၥည္းေတြ၊ အကူအညီနဲ႔ ေမာင္းရင္း grounding ၿဖစ္ကာ၊ ေသာင္တင္တတ္တာကိုလည္း၊ ေတာက္တိုမယ္ရ၊ ႀကားဖူးနားဝ အေနနဲ႔ ေရးပါဦးမယ္။

 

Fig. Yangon River (Rangoon River) and Approaches, Admiralty Charts No. 0833

သေဘ္ာေတြ၊ တေနရာနဲ႔ တေနရာကို သြားလာခုတ္ေမာင္းတဲ႔အခါ၊ ေရပံု ဆိုတဲ႔ nautical charts ေတြကို၊ အသံုးၿပဳရပါတယ္။ တကမာၻလံုးမွာ အသံုးၿပဳေနတဲ႔ nautical charts ေတြဟာ၊ United Kingdom Hydrographic Office ဆိုတဲ႔ ၿဗိတိသၽွဘုရင္မႀကီးရဲ႕ ဇလေဗဒဆိုင္ရာတိုင္းတာေရးရံုးမွ၊ ထုတ္ေဝတာ ၿဖစ္သလို၊ Admiralty Charts ေတြလို႔ ေခါါပါတယ္။ မူပိုင္ခြင္႔ copy right အေနနဲ႔ ၿဗိတိသၽွဓနသဟာယ common wealth နိဳင္ငံေတြ အားလံုးနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ႔အတြက္၊ 'crown copyright' ရယ္လို႔၊ အမွတ္အသား ၿပဳထားပါတယ္။ ေရပံုစာရြက္ mapping အေနနဲ႔ အရည္အတြက္ (၃၀၀၀) ေကၽာ္တဲ႔ nautical charts ေတြကို၊ large-scale charts, medium-scale charts နဲ႔ small-scale charts ဆိုၿပီး ခြဲၿခား အသံုးၿပဳႀကပါတယ္။ large-scale charts ေတြကို၊ entrances to harbours ဆိုတဲ႔ ဆိပ္ကမ္းအဝင္ အထြက္၊ ေမာင္းနွင္ၿခင္းကိစၥေတြမွာ အသံုးၿပဳကာ၊ medium-scale charts ေတြကို coastal areas ဆိုတဲ႔၊ ကမ္းေၿခ အနီးအနား ေမာင္းနွင္ၿခင္းကိစၥေတြမွာ အသံုးၿပဳပါတယ္။ small-scale charts ေတြကိုေတာ႔ open areas ဆိုတဲ႔၊ ပင္လယ္သမုဒၵရာအတြင္း၊ ေမာင္းနွင္ၿခင္းကိစၥေတြမွာ အသံုးၿပဳႀကပါတယ္။ 

'ဒူဒူ' တို႔လို ဗုစုခရုေတြကေတာ႔ ေရပံုစာရြက္ chart paper mappings ေတြဟာ၊ စာရြက္အသား ေကာင္းသမို႔၊ ခပ္ပါးပါး gasket paper အေနနဲ႔ အလိုရိွသလို၊ စက္ခန္းမွာ တြင္တြင္ကၽယ္ကၽယ္၊ အသံုးၿပဳႀကပါတယ္။

ဇလေဗဒ hydrology ဆိုင္ရာ အခၽက္အလက္ေတြဟာ၊ အခၽိန္နဲ႔ အမၽွေၿပာင္းလဲေနပါတယ္။ သက္္ဆိုင္ရာ တိုင္းၿပည္ေတြရဲ႕ ေရေႀကာင္းဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းေတြမွ အခၽိန္နဲ႔ တေၿပးးညီ updated ေပးပို႔တဲဲ႔႔ သတင္း၊ အခၽက္အလက္ေတြအေပါါ မူတည္ၿပီး၊ United Kingdom Hydrographic Office ဟာ၊ ေရပံုေတြမွာ ၿဖည္႔စြက္္ ၿပင္္ဆင္မွဳ amended ကိစၥေတြကိို၊ ေဆာင္ရြက္ရသလိိုု၊ သက္္ဆိုင္ရာ တိုင္းၿပည္ေတြရဲ႕ ေရေႀကာင္းဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းေတြကိုလည္း၊ mariners' notice အေနနဲ႔ ၿပန္လည္ သတင္းေပးပို႔ရပါတယ္။ ေရေႀကာင္းဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းေတြဟာ၊ သေဘ္ာလိုင္းေတြသို႔ ၊ mariners' notice ေတြကို ဆက္လက္ေပးပိို႔ၿပီး၊ သေဘ္ာမွ ေရပံုစာရြက္ ၿပင္ဆင္ၿခင္း chart correction အားေဆာင္ရြက္ရပါတယ္။ 

Fig. ECDIS

ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ႔ ေရပံုစာရြက္ chart papers ေတြအစား၊ Electronic Chart Display and Information System ဆိုတဲ႔ ECDIS စနစ္ေတြကို၊ သေဘ္ာေတြမွာ တတ္ဆင္ အသံုးၿပဳလာႀကပါတယ္။ ECDIS စနစ္ဟာ computer-based navigation information system ၿဖစ္ၿပီး၊၊ ENC လို႔ေခါါတဲ႔ electronic navigational charts တနည္းအားၿဖင္႔ DNC လို႔ေခါါတဲ႔ Digital Nautical Charts ေတြနဲ႔ radar, Navtex, automatic identification systems (AIS), Sailing Directions နဲ႔ fathometer တို႔မွ၊ ရရိွလာတဲ႔ အခၽက္အလက္ေတြကို၊ ေပါင္းစပ္အသံုးၿပဳတဲ႔ စနစ္လို႔ေၿပာနိဳင္ပါတယ္။

ECDIS စနစ္ကို (၂၀၀၂) ခုနွစ္ေလာက္မွ၊ စတင္ၿပီး SOLAS regulation V/ 19-2.1.4 အရ၊ သေဘ္ာေတြမွာ backup arrangement အေနနဲဲ႔ အရံအၿဖစ္ တတ္ဆင္အသံုးၿပဳခဲ႔ရာမွ၊ IMO Maritime Safety Committee ရဲ႕ (၂၀၀၉) ခုနွစ္ ဆံုးၿဖတ္ခၽက္အရ၊ safe navigation အေနနဲ႔ ေဘးအနၱရာယ္ကင္းရွင္းစြာ၊ သြားလာခုတ္ေမာင္းနိဳင္ေစရန္၊ မရိွမၿဖတ္တတ္ဆင္ အသံုးၿပဳရမယ္႔ mandatory requirement စနစ္ ၿဖစ္လာပါေတာ႔တယ္။ IMO Maritime Safety Committee ရဲ႕ MSC. 232(82) အရ အၿပည္ၿပည္ဆိုင္ရာ international voyages ေရလမ္းခရီးေတြမွာ၊ သြားလာခုတ္ေမာင္းေနတဲ႔ သေဘ္ာတိုင္းမွာ တတ္ဆင္ ထားရမွာၿဖစ္ပါတယ္။

 

Fig. USS Guardian, grounding in Sulu Sea, Tubbataha Reef, Philippine waters

USS Guardian ဆိုတဲ႔ အေမရိကန္္စစ္သေဘ္ာဟာ၊ Sulu Sea အတြြင္းမွ Tubbataha Reef ဆိုတဲဲ႔႔ သနၱာေကၽာက္တန္္းနဲ႔ ၿငိၿပီး၊ ဒီနွစ္ ဇနၷဝါရီလ (၁၇) ရက္ေန႔က၊ ေသာင္တင္သြားခဲ႔ ပါတယ္။ ECDIS စနစ္ သို႔မဟုတ္ DNC လို႔ေခါါတဲ႔ Digital Nautical Charts ေတြ တနည္းအားၿဖင္႔ DNC mapping ေတြကို၊ အေမရိကန္္စစ္သေဘ္ာေတြမွာ တတ္္ဆင္အသံုးၿပဳႀကၿပီး၊ USS Guardian ေသာင္တင္ၿခင္းဟာ၊ chart data မွ အခၽက္အလက္ erroneous navigation အမွားေတြေႀကာင္႔၊ ေပါါေပါက္ခဲ႔ရတယ္လို႔၊ ပဏာမစံုစမ္းစစ္ေဆးခၽက္ preliminary findings ေတြအရ၊ သိရပါတယ္။ chart data မွ အခၽက္အလက္ေတြထဲမွာ၊ Tubbataha Reef ဆိုတဲဲ႔႔ သနၱာေကၽာက္တန္္း တည္ေနရာကိုု လြဲမွားစြာေဖာ္ၿပထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ USS Guardian ဟာ၊ ေရြွၿမန္မာ သေဘ္္ာသားတို႔ ေပၽာ္စံရာစခန္းသာဆိုတဲ႔႔၊ ပလဝန္္း Palawan Island ကၽြန္းရဲ႕ အေရရွ႕ေတာင္္ဖက္၊ မိုင္ (၈၀) အကြာမွွာ ေသာင္တင္ေနနတာၿဖစ္ၿပီး၊ U.S. 7th Fleet ဆိုတဲ႔ အေမရိကန္အမွတ္ (၇) ေရယာဥ္စုဟာ၊ သနၱာေကၽာက္တန္္းမွာ သဘာဝပတ္္ဝန္းကၽင္ ထိခိုက္ပၽက္စီးမွဳ environmental effects အနည္းဆံုး အေနအထားၿဖင္႔၊ သေဘ္ာဆယ္ယူမွဳ salvage operations ကိုေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။

Reference and Image credit to : Admiralty Charts, U.S. Pacific Fleet spokesman Capt. Darryn James On January 19, 2013.

Remark : All publications images herein this website are for use of educational purpose only. The owner of this web site is not responsible for the consequences in case of violation to copyright, trademark, patent or other intellectual property rights of any third party. 

မၽိဳးရိုးဗီဇနဲ႔ သေနၶေၿပာင္းၿခင္း heredity and mutation

"ၿမန္မာအင္ဂၽင္နီယာဖိုရမ္" ရဲ႕ မ်ဳိးရုိးဗီဇအင္ဂ်င္နီယာပညာ ဘာသာရပ္မွ၊ 'ငုတ္ဗီဇ' ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ၊ ေရးၿဖစ္ခဲ႔တဲ႔ post ကိုၿပန္လည္ ကူးယူေဖာ္ၿပလိုက္ပါတယ္။

'ငုတ္ဗီဇ' ဆိုတဲ႔  'recessive gene' နဲ႔ ပက္သက္ၿပီး၊ မ်ဳိးရုိးဗီဇအင္ဂ်င္နီယာ genetic engineering ပညာရပ္နယ္ပယ္ဖက္မွမဟုတ္ပဲ၊ evolutionary biology ဆင္႔ကဲေၿပာင္းလဲမွဳဇီဝေဗဒနဲ႔ cognitive psychology သိၿခင္းဆိုင္ရာ စိတ္ပညာတို႔ကို၊ ေပါင္းစပ္ထားတဲ႔ လူမွဳေရးသိပၸံ social science ပညာရပ္ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွ၊ 'ဆင္႔ကဲေၿပာင္းလဲမွဳ စိတ္ပညာ' ဆိုတဲ႔ evolutionary psychology ပညာရပ္နယ္ပယ္ အၿမင္နဲ႔ ေဆြးေနြး ႀကည္႔ပါဦးမယ္။ ရုပ္ႀကြင္း fossils နဲ႔ ဇီဝသက္ရိွ organic compounds ပညာရွင္ palaeontologist တဦးၿဖစ္သူ 'Stephen Jay Gould' ကေတာ႔ ဆင္႔ကဲေၿပာင္းလဲမွဳ စိတ္ပညာဟာ၊ ထင္ေႀကးနဲ႔ ေကာလ ဟာလေတြကို၊ မွန္မမွန္ စစ္ေဆးၿခင္းမရိွပဲ လိုရာဆြဲယူကာ လက္ခံထားတဲ႔ ပညာရပ္ရယ္လို႔၊ ေၿပာဖူးပါတယ္။ ဒီ post ကိုလည္း၊ လိုရာ ဆြဲယူၿပီးေရးထားတဲ႔ post အၿဖစ္ယူဆကာ၊ ဖတ္ႀကပါလို႔ ႀကိဳတင္ေတာင္းပန္ပါရေစ။

Fig. Gene

မၽိဳးရိုးဗီဇနဲ႔ သေနၶေၿပာင္းၿခင္း heredity and mutation တို႔ေႀကာင္႔ ဆင္႔ကဲေၿပာင္းလဲမွဳ revolution ၿဖစ္ေပါါလာရပါတယ္။ မၽိဳးေစ႔ သို႔မဟုတ္ ဗီဇဆိုတဲ႔ gene ဟာ၊ cell ထဲမွာရိွေနၿပီး၊ ပံုစံတူေစရန္ ညြွန္ႀကားေပးတဲ႔ အရာတခုၿဖစ္ပါတယ္။ molecular unit ၿဖစ္တဲ႔ gene ဟာ မၽိဳးရိုးဗီဇ heredity ကို ၿဖစ္ေပါါေစတဲ႔ သက္ရိွဇီဝခနၥာအဖြဲ႔အစည္း living organism လည္းၿဖစ္ပါတယ္။ DNA လို႔ေခါါတဲ႔ gene ရဲ႕ ညြွန္ႀကားခၽက္အရ ဆဲလ္ cell မွ ပရိုတိန္း protein ေတြကိုထုတ္ေပးပါတယ္။ gene ဟာ ဆံပင္အညိဳ၊ ဆံပင္အနက္၊ မၽက္လံုးအၿပာ၊ မၽက္လံုးအနက္၊ အသားအၿဖဴ၊ အသားအညိဳနဲ႔ အရပ္၊ အတို အရွည္ အပါအဝင္၊ စိတ္ေနစိတ္ထားေတြကို ညြွန္ႀကားေပးတဲ႔ အရာၿဖစ္ပါတယ္။ သားသမီးေတြ မိဘနဲ႔ တူရတာကေတာ႔၊ မိဘထံမွ မၽိဳးေစ႔ သို႔မဟုတ္ ဗီဇဆိုတဲ႔ gene ကိုလက္ခံရရိွၿခင္းေႀကာင္႔ၿဖစ္ၿပီး၊ heredity ဆိုတဲ႔ 'မၽိဳးရိုးဇာတိလက္ခံရရိွၿခင္း' လည္းၿဖစ္ပါတယ္။

DNA လို႔ေခါါတဲ႔ gene ဆိုတဲ႔ မၽိဳးေစ႔ေတြဟာ ကန္ထဲမွာရိွေနသလို အလားသ႑န္တူၿပီး၊ လူရဲ႕ မၽိဳးေစ႔ေတြဟာ လူမၽိဳးေစ႔ကန္၊ ဆင္ရဲ႕မၽိဳးေစ႔ေတြဟာ ဆင္မၽိဳးေစ႔ကန္နဲ႔ လိပ္ရဲ႕ မၽိဳးေစ႔ေတြဟာ လိပ္မၽိဳးေစ႔ ကန္မွာ ရိွေနတယ္လို႔ ဥပမာေပးပါရေစ။ လူမၽိဳးေစ႔ကန္ထဲမွာ လူရဲ႕ပံုသ႑န္၊ အရြယ္အစားအစရိွတာေတြကို ၿဖစ္ေပါါေစတဲ႔ လူရဲ႕ မၽိဳးေစ႔ေတြရိွသလို၊ ဆင္နဲ႔လိပ္တို႔ရဲ႕ လူမၽိဳးေစ႔ကန္ေတြထဲမွာလည္း၊ ဆင္နဲ႔ လိပ္တို႔ရဲ႕ ပံုသ႑န္၊ အရြယ္အစား အစရိွတာေတြကို ၿဖစ္ေပါါေစတဲ႔ မၽိဳးေစ႔ေတြရိွပါတယ္။

မၽိဳးေစ႔ကန္အတြင္း၊ တူညီတဲ႔မၽိဳးေစ႔ေတြရိွေနေပမယ္႔ မၽိဳးေစ႔ တခုတေလ သို႔မဟုတ္ အခၽိဳ႕ဟာ ကြဲၿပား ၿခားနားေနရာမွ၊ သေနၶေၿပာင္းၿခင္း mutation ၿဖစ္ေပါါလာရပါတယ္။ တနည္းအားၿဖင္႔ cell တခုထဲ အတြင္းမွာ ရိွေနတဲ႔ မၽိဳးေစ႔ကိုယ္တိုင္ေၿပာင္းလဲသြားၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။ အရပ္ရွည္ေစရန္ၿပဳလုပ္ေပးမယ္႔ မၽိဳးေစ႔မွ၊ လက္ေခၽာင္းတေခၽာင္း ပိုထြက္လာေစရန္ ၿပဳလုပ္ေပးလိုက္ၿခင္းဟာ သေနၶေၿပာင္းၿခင္းၿဖစ္သလို၊ cell အသစ္ ၿဖစ္ေပါါလာၿခင္းလည္း ၿဖစ္ပါတယ္။ သေနၶေၿပာင္းၿခင္းအမၽားစုဟာ အနၱရာယ္ ၿဖစ္ေစတတ္ပါတယ္။ သေနၶေၿပာင္းၿခင္းမွေပါါေပါက္လာတဲ႔ မၽိဳးေစ႔အသစ္ဟာ ရွင္သန္မွဳနဲ႔ မၽိဳးပြားမွဳကို အားမေပးလၽွင္ ႀကာႀကာမခံသလို၊ ရွင္သန္မွဳနဲ႔ မၽိဳးပြားမွဳအားေကာင္းတဲ႔အခါ အၿခားမၽိဳးေစ႔ေတြကိုပါ၊ ကူးစက္ၿပန္႔နံွ႕သြားၿပီး၊ မၽိဳးေစ႔ကန္အတြင္းမွာ မၽိဳးေစ႔အသစ္ေတြကိုထပ္မံေပါါေပါက္ေစပါတယ္။

သက္ရိွသတၲဝါေတြမွာ မၽိဳးေစ႔အသစ္ေတြထပ္မံေပါါၿပီး၊ cell အသစ္ေတြေပါါေပါက္ရာမွတဆင္႔ ဆင္႔ကဲေၿပာင္းလဲမွဳ revolution ၿဖစ္ေပါါလာရပါတယ္။ ၿဗိတိသၽွလူမၽိဳး evolutionary biologist ဆင္႔ကဲေၿပာင္းလဲမွဳ ဇီဝေဗဒပညာရွင္ ဝီလၽွံေဒါါလ္နယ္ဟယ္လ္မင္တန္ 'W.D Hamilton' က ဆင္႔ကဲေၿပာင္းလဲမွဳ ၿဖစ္စဥ္မွာ ဖြဲ႔စည္းပံုဟာအဓိကမဟုတ္ပဲ၊ သက္ဆိုင္ရာမၽိဳးေစ႔ကသာ အဓိက ကၽတယ္လို႔ (၁၉၆၄) ခုနွစ္ေလာက္တုန္းက၊ ေၿပာခဲ႔ပါတယ္။ W.D Hamilton ရဲ႕ Hamilton's rule နိယာမအေႀကာင္းကိုလည္း၊ ထည္႔ေၿပာပါဦးမယ္။

ေဆြမၽိဳးနီးစပ္သူေတြမွာ၊ တူညီတဲ႔မၽိဳးေစ႔ေတြရိွႀကၿပီး၊ ေသြးသားေတာ္စပ္သူေတြကို ကူညီၿခင္းဟာ တူညီတဲ႔မၽိဳးေစ႔ေတြ အၿခင္းၿခင္း အညီေပးၿခင္းၿဖစ္သလို၊ မိမိရဲ႕ ကိုယ္ပြားေတြကို ကူညီၿခင္းၿဖစ္တယ္လို႔ 'ပါေမာကၡ Richard Dawkins' ကဆိုခဲ႔ပါတယ္။ ေဆြမၽိဳးေတာ္စပ္မွဳပမာဏ coefficient of relatedness ကို 'r' ဆိုတဲ႔ တိုင္းတာမွဳ ကိန္းနဲ႔ တြက္ခၽက္နိဳင္ပါတယ္။ အေမရိကန္လူမၽိဳး geneticist မၽိဳးရိုးဗီဇပညာရွင္ 'Sewall Wright' က၊ coefficient of relatedness ကို ပထမဒီဂရီေဆြမၽိဳး၊ ဒုတိယဒီဂရီေဆြမၽိဳးနဲ႔ တတိယဒီဂရီေဆြမၽိဳးဆိုၿပီး၊ ပိုင္းၿခားကာ၊ 'r' တန္ဘိုးကို တိုင္းတာၿပခဲ႔ပါတယ္။ 

ပထမဒီဂရီေဆြမၽိဳးအုပ္စုမွာ မိဘနဲ႔ သားသမီးတို႔ပါဝင္ၿပီး၊ 'r' တန္ဖိုး အေနနဲ႔ (၅၀) % ရိွပါတယ္။ ဒုတိယဒီဂရီေဆြမၽိဳးအုပ္စုမွာေတာ႔ အဘိုး၊ အဘြား၊ ဘႀကီး၊ ႀကီးေဒါါ၊ ဦးေလး၊ အေဒါါ၊ တူ၊ တူမတို႔ ပါဝင္ကာ၊ 'r' တန္ဖိုးအေနနဲ႔ (၂၅) % ရိွပါတယ္။ တတိယဒီဂရီေဆြမၽိဳး အုပ္စုမွာေတာ႔ တစ္ဝမ္းကြဲေတြ ပါဝင္ၿပီး၊ 'r' တန္ဖိုးအေနနဲ႔ (၁၂. ၅) % ရိွပါတယ္။ ေသြးသားေတာ္စပ္သူေတြအၿခင္းၿခင္း၊ အၿပန္အလွန္အကၽိဳးကို မေမၽွာ္ကိုးပဲ၊ ကူညီေစာင္႔ေရွာက္ၿခင္း ၿဖစ္ေပါါေစရန္၊ ေဆြမၽိဳးေတာ္စပ္မွဳပမာဏ coefficient of relatedness 'r' ဟာ ေကာင္းကၽိဳးတန္ဖိုးအခၽိဳး cost - benefit ratio ဆိုတဲ႔ c/ b တန္ဖိုးထက္ ေကၽာ္လြန္ရမယ္လို႔၊ "r > c/ b" ဆိုၿပီး Hamilton's rule နိယာမကဆိုပါတယ္။

'ငုတ္ဗီဇ' ဟာ ေဆြမၽိဳးနီးစပ္သူေတြရဲ႕၊ တူညီတဲ႔မၽိဳးေစ႔ေတြမွတဆင္႔ သေနၶေၿပာင္းၿခင္း heredity မွေပါါေပါက္လာတဲ႔ မၽိဳးေစ႔အသစ္ၿဖစ္ပါတယ္။ သေနၶေၿပာင္းၿခင္းမွေပါါေပါက္လာတဲ႔ မၽိဳးေစ႔အသစ္ဟာ မၽိဳးေစ႔ကန္အတြင္းမွာ cell အသစ္ကို ၿဖစ္ေပါါေစၿခင္းမရိွပဲ၊ ပုန္းကြယ္ေနတတ္ပါတယ္။ တခၽိန္ခၽိန္မွာ မၽိဳးရိုးဇာတိကို လက္ခံရရိွသူရဲ႕ မၽိဳးေစ႔ကန္အတြင္းမွာ ငုတ္ဗီဇ ဆိုတဲ႔ recessive gene ေႀကာင္႔၊ cell အသစ္ ၿဖစ္ေပါါလာတတ္သလို၊ ေနာက္တခါမွာေတာ႔ ငုတ္ဗီဇ အေနနဲ႔ ၿပန္လည္ ပုန္းကြယ္ေနတတ္ပါတယ္။ 

Reference and image credit to : ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း၊ အီေဗာ္လူးရွင္းစိတ္ပညာ၊ မံုေရြး စာအုပ္တိုက္၊ ေအာက္တိုဘာ၊ (၂၀၁၀) ခုနွစ္။ Pearson H (2006). "Genetics: what is a gene?". Nature 441 (7092): 398–401,. The Evolution of Desire : Strategies of Human Mating, by David Buss, 1994., Gene

Remark : All publications and images herein this website are for use of educational purpose only. The owner of this web site is not responsible for the consequences in case of violation to copyright, trademark, patent or other intellectual property rights of any third party.

Dynamic Positioning System ဆိုင္ရာ စာအုပ္စာတမ္းမၽား (၁)

ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ အတူ တစီးတည္း၊ စီးခဲ႔ဖူးတဲ႔ junior ညီငယ္တဦး၊ ၿပီးခဲ႔တဲ႔ အပတ္က DP maintenance Course လာတက္ပါတယ္။ (၄) ရက္ သင္တန္းကို၊ စက္ာပူေဒါါလာ ၆၀၀၀ သြင္းရပါသတဲ႔။ ၿမန္မာၿပည္ မၿပန္ခင္ သင္တန္းမွ soft copy ေတြကို၊ ေပးခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီထဲက တခၽိဳ႕တဝက္ကို တင္ေပးပါဦးမယ္။

ဒီစာအုပ္ကေတာ႔ "Guide to Dynamic Positioning of Vessel" ဆိုတဲ႔ စာအုပ္ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွတဆင္႔ ရယူနိုင္ပါတယ္။

 

ဒီစာအုပ္ ကေတာ႔ "Latitude & Longitude for D.P System Users and Marine Engineers" ဆိိုတဲ႔စာအုုပ္ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွတဆင္႔ ရယူနိုင္ပါတယ္။

Dynamic Positioning System တတ္ဆင္သံုးစြဲထားတဲ႔ သေဘ္ာေတြအတြက္၊ အၿပည္ၿပည္ဆိုင္ရာေရေႀကာင္းအဖြဲ႔မွ၊ ၿပဌာန္းခၽက္

guide lines ဆိုတဲ႔ MSC/ Circ. 645 ကိုေတာ႔ ဒီေနရာမွတဆင္႔ ရယူနိဳင္ပါတယ္။

Credit to : Aung Kyaw Soe

Remark : All publications herein this website are for use of educational purpose only. The owner of this web site is not responsible for the consequences in case of violation to copyright, trademark, patent or other intellectual property rights of any third party.

Hydraulic control valves (၅)

pilot-operated with external drain type check valve လို႔ေခါါတဲ႔ 'sequence valve' အေႀကာင္းကို၊ ဆက္ပါဦးမယ္။ fluid power circuits လို႔ေခါါတဲ႔ hydraulic circuits ေတြမွာ၊ operation, efficiency နဲ႔ performance ေတြေကာင္းလာေစဖို႔အၿပင္၊ safety အတြက္ပါ ရည္ရြယ္ၿပီး၊ sequence valves ေတြကို၊ တတ္ဆင္အသံုးၿပဳႀကပါတယ္။ sequence vales ေတြဟာ normally closed အေနအထားၿဖင္႔ 'ပိတ္' ေနသလို၊ fluid ဟာ bidirectional flow ၿဖင္႔၊ valve အား ၿဖတ္သန္းစီးဆင္းနိဳင္ၿပီး၊ bypass check valve တလံုးနဲ႔အၿပိဳင္ parallel တြဲဖက္တတ္ဆင္အသံုးၿပဳရတဲ႔၊ valves ေတြၿဖစ္ပါတယ္။ sequence valves ေတြမွာ hydraulic tank ၿဖင္႔ တိုက္ရိုက္ဆက္သြယ္ထားတဲ႔ external drain line ပါဝင္ပါတယ္။

(၂) ခုထက္ပိုတဲ႔ hydraulic cylinders ေတြကို၊ parallel အေနနဲ႔ ေမာင္းနွင္အသံုးၿပဳတဲ႔အခါ၊ အစီအစဥ္ တကၽ sequence အေနနဲ႔ လွဳပ္လၽွားေရြွ႕လၽွားေစဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ directional control valves, limit switches ေတြနဲ႔ limit valves ေတြကို၊ တတ္ဆင္အသံုးၿပဳၿပီး၊ first cylinder ဟာ၊ လိုအပ္တဲ႔ positive location ကိုမေရာက္ခင္၊ second cylinder စတင္ ေရြွ႕လၽွားေစဖို႔၊ ေဆာင္ရြက္ခဲ႔ႀကရာမွ၊ sequence valves ေတြကို cylinder actuation အတြက္ အစားးထိုးတတ္ဆင္ၿပီး၊ အသံုးၿပဳလာႀကပါတယ္။ bypass check valve တလံုးနဲ႔အၿပိဳင္ parallel တြဲဖက္ထားတဲ႔ sequence valve ကို၊ directional valve ၿဖင္႔၊ တိုက္ရိုက္ series အေနအထားၿဖင္႔ တတ္ဆင္အသံုးၿပဳေလ႔ရိွပါတယ္။

Fig. Simplified cutaway of a typical hydraulic sequence valve and schematic symbol

sequence valves ေတြကို preset pressure ၿဖင္႔ setting ခၽိန္ညွိထားပါတယ္။ fluid pressure ဟာ preset pressure မေရာက္ခင္မွာ valve ပြင္႔သြားၿပီး၊ flow အားၿဖတ္သန္း စီးဆင္းေစသသို၊ လိုအပ္ပါက flow direction ကိုပါေၿပာင္းလဲ စီးဆင္းေစနိဳင္ပါတယ္။ အထက္မွာ အသံုးမၽားတဲ႔ direct acting - internally pilot operated sequence valve တလံုးကို၊ နမူနာအၿဖစ္ ေဖာ္ၿပထားပါတယ္။ internally pilot operated sequence valves ေတြကို၊ အမၽားဆံုး set pressure အေနနဲ႔ 50 psi ပမာဏထက္မပိုပဲ၊ ခၽိန္ညွိထားေလ့ ရိွပါတယ္။ internally piloted designed အၿဖစ္ တည္ေဆာက္ထားေပမယ္႔၊ လိုအပ္ပါက externally piloted အၿဖစ္ေၿပာင္းလဲ တတ္ဆင္အသံုးၿပဳနိဳင္ပါတယ္။ direct acting - externally pilot operated sequence valves ေတြမွာ set pressure ကို 100 ~ 150 psi ပမာဏခန္႔မွာ၊  ခၽိန္ညွိ ထားေပမယ္႔ premature cylinder creep ဆိုတဲ႔ hydraulic cylinder တၿဖည္းၿဖည္း ညင္သာစြာ စတင္ေရြွ႕လၽွားေစဖို႔၊ below set pressure မွာ၊ valve ဟာ partially open အေနအထားၿဖင္႔၊ အနည္းငယ္ စတင္ 'ပြင္႔' တာေတြ႔ရပါတယ္။

မူလအေၿခအေနမွာ၊ spring မွ adjustable force ရဲ႕ တြန္းအားၿဖင္႔ balanced spool ဟာ sequence valve inlet သို႔ fluid စီးဆင္း မဝင္ေရာက္ေစရန္၊ block အေနနဲ႔ တားဆီး ထားပါတယ္။ valve inlet မွ fluid ရဲ႕ pressure ဟာ spring force setting ကိုေကၽာ္လြန္သြားတဲ႔အခါ၊ spool အား အေပါါသို႕ တြန္းတင္လိုက္ပါတယ္။ fluid ဟာ routing fluid အေနနဲ႔ စီးဝင္လာေပမယ္႔၊ outlet ဟာ valve အတြင္းမွ fluid pressure ၿမင္႔တက္ မလာမၿခင္း 'ပိတ္' ေနပါတယ္။ inlet မွ fluid pressure ဟာ set pressure ရဲ႕ေအာက္သို႔ လံုးဝကၽဆင္းမွဳ မရိွတဲ႔ အေၿခအေနေရာက္မွာသာ၊ outlet စတင္ 'ပြင္႔' သြားၿပီး၊ fluid flow ဆက္လက္ စီးဆင္းသြားပါေတာ႔တယ္။ outlet pressure ဟာ exceeds set pressure အၿဖစ္ ရရိွလာတဲ႔အခါ၊ valve ဟာ fully open အေနအထားၿဖင္႔ အၿပည္႔အဝ 'ပြင္႔' သြားၿပီး၊ valve ရဲ႕ အဝင္နဲ႔ အထြက္ inlet and outlet မွ fluid flow pressure ကို equalized အေနနဲ႔ ညီမၽွေနေစရန္၊ ေဆာင္ရြက္ေပးပါတယ္။

Fig. Typical hydraulic circuit using conventional sequence valves for sequential operation of cylinders 

အထက္မွာ work piece ကို clamp and hold အေနနဲ႔ ကိုင္တြယ္ၿပီး၊ second operation အၿဖစ္ လြဲွေၿပာင္းေပးမယ္႔၊ machine တခုရဲ႕ hydraulic circuit ကို၊ နမူနာအၿဖစ္ ေဖာ္ၿပထား ပါတယ္။ sequence valve '2' ကို preset pressure အေနနဲ႔ 500 psi မွာခၽိန္ညိွထားတဲ႔အတြက္၊ cylinder '1' မွာအနည္းဆံုး 550 psi ဖိအားပမာဏရိွမွသာ၊ cylinder '2' ဟာ extend အေနနဲ႔ အၿပင္သို႔ ဆန္႔ထြက္နိဳင္မွာ ၿဖစ္ပါတယ္။ cylinder '2' ဟာ အၿပင္သို႔ extending အေနနဲ႔ ဆန္႔ထြက္ေရြွ႕လၽွားစဥ္၊ circuit အတြင္းမွ pressure ဟာ 500 psi ဖိအား ပမာဏေအာက္သို႔ ကၽဆင္းမသြားရန္ လိုအပ္ပါတယ္။ အကယ္၍ cylinder '2' ဟာ 1000 psi ဖိအားပမာဏလိုအပ္ပါက၊ relief valve setting မွတဆင္႔ increase အေနနဲ႔ ၿမွင္႔တင္ေပးနိဳင္ပါတယ္။

cylinder '2' ဟာ retracted အေနနဲ႔ အတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္ေရြွ႕လၽွားစဥ္၊ cylinder '1' သို႔ retracted signal မဝင္ေရာက္ေစရန္၊ sequence valve '1' ကို preset pressure အေနနဲ႔ 450 psi မွာခၽိန္ညိွကာ၊ block အၿဖစ္ တားဆီးေပးထားပါတယ္။ cylinder '2' ဟာ retracted အေနနဲ႔ အတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္ေရြွ႕လၽွားစဥ္၊ pilot-operated check valve မွ cylinder '1' ရဲ႕ force ကို ထိန္းသိမ္းေပးထား ပါတယ္။ sequence valve '1' နဲ႔ cylinder '1' တို႔ရဲ႕ line မွဝင္ေရာက္လာမယ္႔ signal မွသာ၊ pilot-operated check valve ကို open position ၿဖင္႔ ဖြင္႔နိဳင္တဲ႔အတြက္၊ အေနွာက္အယွက္ေပးမယ္႔ မည္သည္႔ signal မွမရိွတဲ႔ အေၿခအေန ၿဖစ္ေပါါေနၿပီး၊ cylinder '2' ဟာ fully retraced အေနနဲ႔ အဆံုးထိ ဝင္ေရာက္ေရြွ႕လၽွားနိဳင္မွာ ၿဖစ္ပါတယ္။

အကယ္၍ cylinder '1' ဟာ load contacting တနည္းအားၿဖင္႔ stroke end သို႔ေရာက္ရိွစဥ္၊ သို႔မဟုတ္ cylinder '2' ဟာ prematurely အေနနဲ႔ ေခၽာေမြွ႔စြာအလုပ္လုပ္နိဳင္တဲ႔ အေၿခအေနမၽိဳးမွာ build-up pressure ေပါါေပါက္နိဳင္တဲ႔ အတြက္၊ အထက္မွာေဖာ္ၿပထားတဲ႔ circuit ကို၊ safe အေနနဲ႔ စိတ္ခၽ ယံုႀကည္စြာ၊ အသံုးမၿပဳနိဳင္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါ႔အၿပင္ ပထမဆံုးေရြွ႕လၽွားမယ္႔ cylinder '2' ဟာ၊ subsequent ones အေနနဲ႔ ေနာက္ထပ္ လိုက္ပါေရြွ႕လၽွားမယ္႔ cylinder '1' ထက္ higher pressure ပိုမို လိုအပ္တဲ႔အတြက္၊ sequence valves ေတြမွာ အဆက္မၿပတ္ substantial heat ေတြေပါါေပါက္နိဳင္တဲ႔ အၿပင္၊ valve ရဲ႕ အဝင္နဲ႔ အထြက္္မွာလည္း၊ ၿမင္႔မားတဲ႔ high pressure drop ေတြ ၿဖစ္ေပါါနိဳင္ပါတယ္။

Fig. Simplified cutaway of a kick-down sequence valve and schematic symbol   

sequence valves ေတြမွာ ၿဖစ္ေပါါလာမယ္႔ substantial heat ေတြနဲ႔ high pressure drop ကို၊ တားဆီး ကာကြယ္ရန္ conventional sequence valves ေတြအစား၊ kick-down sequence valves ေတြကို၊ hydraulic circuits ေတြမွာ တတ္ဆင္အသံုးၿပဳလာႀကပါတယ္။ kick-down sequence valves ေတြမွာ spring force နဲ႔ပိတ္ေနမယ္႔ adjustable poppet ပါဝင္ပါတယ္။ pressurized fluid ဟာ valve ရဲ႕ inlet မွတဆင္႔ control orifice ကိုၿဖတ္ၿပီး၊ main poppet သို႔ ဝင္ေရာက္စီးဆင္းပါတယ္။ main poppet up ကို pressurized fluid မွ တြန္းေပမယ္႔၊ opposite side မွ light spring ရဲ႕force နဲ႔ equal pressure အၿဖစ္၊ ညီမၽွေနစဥ္ valve ဟာ 'ပိတ္' ေနပါတယ္။

fluid ဟာ adjustable poppet ကို 'ပြင္႔'သြားေစမယ္႔ ဖိအားပမာဏ pressure built-up အေၿခအေန အထိ ေရာက္ရိွလာတဲ႔အခါ၊ valve ရဲ႕ inlet မွတဆင္႔ control orifice ကိုၿဖတ္ၿပီး စီးဆင္းခဲ႔တဲ႔ နံွဳးထက္၊ ပိုၿမန္မယ္႔ flow rate တခုၿဖင္႔၊ ၿဖတ္သန္းစီးဆင္းပါတယ္။ flow rate ေႀကာင္႔ pressure imbalance ၿဖစ္ေပါါလာၿပီး၊ main poppet လည္း၊ အေပါါသို႔ 'ႀကြ' တက္လာပါတယ္။ main poppet ဟာ အေပါါသို႔ route trapped အေနနဲ႔ လံုလံုေလာက္ေလာက္ 'ႀကြ' တက္သြားစဥ္မွာေတာ႔၊ bypass orifice ကိုၿဖတ္ၿပီး၊ fluid စီးဆင္းပါတယ္။ bypass orifice ရဲ႕အရြယ္အစားဟာ၊ control orifice ရဲဲ႕ အရြယ္အစားထက္၊ ပိုမို ႀကီးမားတဲဲ႔အတြက္၊ main poppet ရဲ႕အထက္မွာ pressure ကၽဆင္းသြားပါတယ္။ spring force နဲ႔ outlet port မွ back-pressure တို႔႔မွသာ main poppet ကို ပိတ္ေစနိဳင္ပါတယ္။ pressure ဟာ valve ရဲ႕ အဝင္နဲ႔႔ အထြက္မွ၊ pressure ဟာ equalized အေနနဲ႔ ညီမၽွသြားစဥ္မွာေတာ႔၊ fluid ရဲ႕ flow လည္းရပ္တန္႔သြားၿပီး၊ spring force ၿဖင္႔ main poppet ကို ပိတ္လိုက္ပါတယ္။

Fig. Typical hydraulic circuit using conventional sequence valves for sequential operation of cylinders

ေဖာ္ၿပထားတဲ႔ circuit ဟာ၊ အထက္မွာေဖာ္ၿပခဲ႔တဲ႔ work piece ကို lamp and hold အေနနဲ႔ ကိုင္တြယ္ၿပီး၊ second operation အၿဖစ္၊ လြဲွေၿပာင္းေပးမယ္႔၊ machine တခုရဲ႕ hydraulic circuit နဲ႔ အတူတူၿဖစ္ၿပီး၊ conventional sequence valves ေတြအစား၊ kick-down sequence valves ေတြကို၊ အသံုးၿပဳထားတဲ႔ circuit လည္းၿဖစ္ပါတယ္။ cylinder '1' မွာ ဖိအားပမာဏ 750 psi မရရိွ မၿခင္း၊ cylinder '2' လည္း ရပ္တန္႔ေနမွာ ၿဖစ္ပါတယ္။ preset setting သို႔ေရာက္ရိွၿပီး၊ kick-down sequence valve ပြင္႔သြားတာနဲ႔ fluid ရဲ႕ ဖိအားပမာဏ pressure ဟာ၊ မူလထက္ 50 psi ခန္႔ ဖိအားပမာဏ ထပ္တိုးသြားသလို၊ overcome resistance အေနနဲ႔ system အား၊ ထိန္းညိွေပးထားနိဳင္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။

Reference and image credit to : http://hydraulicspneumatics.com/, Are You Taking Advantage of Sequence Valves ? By Bud Trinkel - Fluid Power Consultant, Oct. 8, 2008.

Remark : All publications and images herein this website are for use of educational purpose only. The owner of this web site is not responsible for the consequences in case of violation to copyright, trademark, patent or other intellectual property rights of any third party.