Rotary movement valves
ball valves နဲ႔ butterfly valves ေတြကို Rotary movement valves ေတြလို႔ေခါါႀကၿပီး၊ တခါတရံ quarter-turn valves ေတြလို႔လည္းေခါါတာတြ႔ရပါတယ္။ obturator ဟာ axis ဝင္ရိုးအေပါါမွာလည္ပတ္ၿပီး၊ fluid flow ဟာ ball valve မွာ obturator အတြင္းမွၿဖတ္သြားၿပီး၊ butterfly valve မွာေတာ႔ obturator ေဘးမွ၊ ၿဖတ္သြားပါတယ္။
Ball valve
ball valve ေတြကို၊ ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္း aircraft fuel system ေတြမွာစတင္အသံုးၿပဳခဲ႔ပါတယ္။ valve body အတြင္း မွာ၊ obturator အေနနဲ႔အသံုးၿပဳမယ္႔ ball block လည္ပတ္နိဳင္ေစရန္၊ တည္ေဆာက္ထားၿပီး၊ ball block ကို directly through ဟိုဖက္ဒီဖက္ ဒိုးယိုေပါက္၊ orifice သို႔မဟုတ္ bore အၿဖစ္၊ machined ခုတ္စားထားပါတယ္။
Fig. Ball valve (shown in its open position)
ball block မွာ sealing rings (၂) ခုပါရိွ ပါတယ္။ ball block ကို 90° လည္ခိုင္းၿပီး၊ အဖြင္႔နဲ႔ အပိတ္ ကိုေဆာင္ရြက္တဲ႔အခါ၊ open position မွာ၊ fluid flow ဟာ orific ကို၊ directly through အေနနဲ႔ ၿဖတ္သန္းသြားၿပီး၊ closed position မွာေတာ႔ flow inlet နဲ႔ outlet ကို ball block ရဲ႕ blank side အပိတ္ ဖက္မွ၊ တားဆီးေပးမွာၿဖစ္ပါတယ္။
Fig. Floating type ball valve
Fig. Trunnion mounted type ball valve
ball valves ေတြကို၊ floating ball type နဲ႔ trunnion mounted ball type ဆိုၿပီး၊ ခြဲၿခားနိဳင္ပါတယ္။ floating ball type မွာ ball block ကို seat အေပါါမွာထိုင္ထားတာၿဖစ္ၿပီး၊ seat ဟာ ball block ရဲ႕ support ၿဖစ္ပါတယ္။ trunnion mounted ball type မွာေတာ႔၊ trunnion ဟာ ball block ရဲ႕ support ၿဖစ္ပါတယ္။ trunnion mounted type ball valves ေတြဟာ အရြယ္အစား ႀကီးမားတဲ႔ ball valves ေတြ ၿဖစ္ႀကၿပီး၊ valve အဖြင္႔နဲ႔ အပိတ္မွာ၊ operating torque အေနနဲ႔ floating type ball valve ေတြထက္ two-thirds (2/3) သံုးပံုပံု နွစ္ပံုေလာက္သာလိုအပ္ပါတယ္။
Fig. trunnion mounted type reduce bore ball valve
Fig. trunnion mounted type full bore ball valve
trunnion mounted type ball valve ေတြကို၊ reduce bore နဲ႔ full bore ဆိုၿပီးေတြ႔နိဳင္ပါတယ္။ orifice diameter ဟာ pipe diameter ထက္ငယ္ ရင္၊ reduce bore လို႔ေခါါၿပီး၊ orifice diameter နဲ႔ pipe diameter အရြယ္တူရင္၊ full bore လို႔ေခါါပါတယ္။ full bore ball valves ေတြဟာ reduce bore ball valves ေတြထက္၊ costly ေစၽးပိုႀကီးပါတယ္။ fluid turbulence ကို minimise ေလၽွာ႔ခၽနိဳင္တဲ႔အတြက္၊ valve အဝင္အထြက္မွာၿဖစ္ေပါါတဲ႔ pressure drop ကို critical အေရးတႀကီးထည္႔သြင္း စဥ္းစားရမယ္႔၊ process application ေတြမွာ full bore ကိုအသံုးၿပဳသလို၊ valve ရဲ႕ upstream မွာ flow meter ကို၊ measuring device အေနနဲ႔ တတ္ဆင္အသံုးၿပဳဖို႔ လိုအပ္တဲ႔ process applications ေတြမွာလည္း အသံုးၿပဳပါတယ္။
Floating type ball valve ေတြမွာ၊ valves ေတြရဲ႕ assembly ကို၊ Single piece valve assembly, Top entry valve assembly နဲ႔ Two and three piece valve assembly, ဆိုၿပီးေတြ႔နိဳင္ပါေသးတယ္။
'Single piece valves assembly' မွာ ball block ကို valve axis အတိုင္း၊ valve body အတြင္းကို ထည္႔သြင္းထားတာၿဖစ္ ၿပီး၊ valve ကို maintenance လုပ္တဲ႔အခါ၊ valve တလံုးလံုးကို pipeline မွ ၿဖဳတ္ထုတ္ရပါတယ္။ 'Top entry valve assembly' မွာေတာ႔ valve block ကို၊ bonnet မွတဆင္႔ valve body အတြင္းကို၊ ထည္႔သြင္းထားတာၿဖစ္တ႔ဲအတြက္၊ maintenance လုပ္တဲ႔အခါ၊ valve တလံုးလံုးကို pipeline မွၿဖဳတ္ထုတ္ဖို႔ မလိုပဲ၊ in-line maintenance အေနနဲ ႔ေဆာင္ ရြက္နိဳင္တာေတြ႔ရပါတယ္။
Two and three piece valve assembly မွာေတာ႔၊ ball block ကို flanges ေတြခံၿပီး၊ နဲ႕ seals သို႔မဟုတ္ gaskets ေတြ ခံၿပီး၊ valve body အတြင္း ထည္႔သြင္းထားတာၿဖစ္တဲ႔ အတြက္၊ in-line maintenance အေနနဲ ႔ေဆာင္ရြက္နိဳင္ပါတယ္။
Fig. Common ball valve seat materials
ball valve ေတြမွာ အသံုးၿပဳတဲ႔ seat materials ေတြဟာ၊ process ရဲ႕ temperature အေပါါမူတည္ၿပီး၊ ကြဲၿပားမွဳရိွ ပါတယ္။ အသံုးမၽားတဲ႔ common seat materials ေတြကေတာ႔ PTFE, carbon reinforced PTFE နဲ႔ polyetheretherkeone တို႔ၿဖစ္ၿပီး၊ 250° C. အထက္ procces applications ေတြမွာေတာ႔၊ metal seats ေတြကိုသာ အသံုးၿပဳတာ၊ ေတြ႔ရပါတယ္။
actuators အၿဖစ္ေဆာင္ရြက္ေပးနိဳင္ၿခင္း၊ firesafe ၿဖစ္ၿခင္း၊ Clean steam valve အၿဖစ္အသံုးၿပဳနိဳင္ၿခင္းနဲ႔ throttling applications ေတြ အတြက္ပါ၊ အသံုးၿပဳနိဳင္ၿခင္းစတဲ႔ အခၽက္ေတြေႀကာင္႔၊ ball ေတြကို၊ process applications ေတြနဲ႔ oil and gas pipeline ေတြမွာ၊ အသံုးၿပဳႀကပါတယ္။
ball valves အပါအဝင္၊ rotary valve ေတြကို electrically သို႔မဟုတ္ pneumatically operated actuator ေတြနဲ႔ linkage kit မွတဆင္႔ ခၽိတ္ဆက္ကာအသံုးၿပဳႀကပါတယ္။ fire-safety code အၿဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ႔ BS 6755 နဲ႔ API RP 6FA တို႔အရ ball valves ေတြကို ထုတ္လုပ္ထားတာတာၿဖစ္သလို seat နဲ႔ stem မွ၊ ယိုစိမ္႔မွဳဟာ၊ အၿခား valves ေတြနဲ႔နိွဳင္းယွဥ္ႀကည္႔ရင္ minimal leakag ယိုစိမ္႔မွဳနည္းတာ ကိုေတြ႔ရၿပီး၊ exposed to fire conditions မီးေလာင္တဲ႔အခါနဲ႔ excessive temperatures အပူခၽိန္ ၿမင္႔တက္သြားတဲ႔ အခါေတြမွာ၊ effective shut-off အလြယ္တကူပိတ္နိဳင္တဲ႔အတြက္၊ 'Firesafe' ၿဖစ္တယ္
လို ႔ဆိုနိဳင္ပါတယ္။
Fig. Operation of a firesafe ball valve
burning temperatures ဟာ soft seats နဲ႔ seals ေတြကိုပၽက္စီးေစပါတယ္။ ball valves ေတြမွာ၊ secondary sealing အေနနဲ႔ metal seal ကိုပါထည္႔သြင္းတတ္ဆင္ထာ႔ေလ့ရိွပါတယ္။ polymeric seats ရဲ႕ေအာက္မွာ၊ valve body ရဲ႕ metal sealing surface ရိွေနၿပီး၊ burning temperatures ေႀကာင္႔ polymeric seat ေပၽာ္သြားတဲ႔အခါ၊ ball block ဟာ၊ valve body မွ metal seat အေပါါမွာ metal to metal contact အေနနဲ႔ tight shut-off ကိုၿဖစ္ေပါါေစပါတယ္။
Fig. Bellow sealed ball valve
ဒါ႔အၿပင္ stem seal ဟာလည္း၊ 'fire' conditions မွာ valve မွ atmosphere အတြင္းသို႔၊ leakage မၿဖစ္ေအာင္တားဆီးေပးဖို႔ လိုအပ္တဲ႔ အတြက္ high temperature seals ၿဖစ္တဲ႔ flexible graphite သို႔မဟုတ္ 'Grafoil' seals ေ တြကိုသံုးႀကသလို၊ bellow sealed arrangements ေတြကိုလည္းသံုးႀက ပါတယ္။
process fluid ၿဖတ္သန္းသြားတဲ႔အခါ၊ body နဲ႔ ball block ႀကား space မွာ contamination နဲ႔ corrosion ၿဖစ္ေပါါတတ္ပါတယ္။ ball valve ေတြရဲ႕ design အရ cavity fillers ေတြကို၊ ထည္႔သြင္းအသံုးၿပဳနိဳင္ တဲ႔အတြက္ contamination နဲ႔ corrosion ကို တားဆီးေပးနိဳင္ ပါတယ္။ biotechnology , food နဲ႔ electronics industries ေတြမွာ၊ steam ကို၊ product သို႔မဟုတ္ process fluid lines အတြင္းသို႔၊ direct injection အေနနဲ႔ေပးသြင္းတဲ႔အခါ stainless steel ကိုအသံုးၿပဳၿပီး၊ good surface finish အေနနဲ႔ ထုတ္လုပ္ ထားတဲ႔ ball valve ေတြ ကို၊ clean steam application အေနနဲ႔အသံုးၿပဳနိဳင္ပါတယ္။
valves ေတြကို၊ throttling applications အေနနဲ႔ အသံုးၿပဳတဲ႔အခါ၊ high velocity flow ေႀကာင္႔ seating material ေတြ၊ premature deterioration ၿဖစ္ၿပီးပၽက္စီးတတ္ပါတယ္။ ball valve ေတြဟာ flow ကို control လုပ္နိဳင္တာေႀကာင္႔၊ ball block ကို modification ၿပဳလုပ္ၿခင္း၊ metal seats ေတြကိုထည္႔သြင္း တတ္ဆင္ၿခင္းနဲ႔ hard coating ၿပလုပ္ၿခင္းတို႔ကို၊ flow pattern ရဲ႕ characteristics အရ ၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲ ၿပီး၊ throttling applications ေတြမွာအသံုးၿပဳနိဳင္ပါတယ္။
Butterfly valve
butterfly valve ေတြမွာ fluid flow ဟာ၊ disc ရဲ႕ edge ေတြမွၿဖတ္သန္းစီးဆင္းသြားတဲ႔အခါ flow resistance ဟာ limited resistance အေနနဲ႔ resistance အနည္းငယ္သာၿဖစ္ေပါါပါတယ္။ butterfly valve မွာ flanges မပါဝင္ပဲ၊ pipe flange (၂) ခုႀကားမွာ valve ကို insertion အေနနဲ႔ တတ္ဆင္နိုင္ပါတယ္။ butterfly valve ေတြဟာ flow ကို throttling action နဲ႔ control လုပ္နိဳင္တာေႀကာင္႔၊ space ေနရာ အကၽယ္အဝန္း အရ၊ ball valve တတ္ဆင္ဖို႔မလြယ္တဲ႔ process application ေတြမွာအသံုးၿပဳႀကပါတယ္။
Fig. Eccentric-type butterfly valve
မူလက butterfly valves ေတြဟာ shut-off အေနနဲ႔ အၿခား valve ေတြေလာက္ မေကာင္းတဲ႔ အတြက္၊ pressure assisted seats ေတြကို ထည္႔သြင္းတတ္ဆင္လာႀကပါတယ္။ ဒါ႔အၿပင္ disc rotation နဲ႔ axis ကို offsetting အေနနဲ႔ extent လုပ္တဲ႔အခါ၊ 'camming' action ကို ရရိွလာၿပီး၊ shut-off ပိုေကာင္းလာပါတယ္။ 'camming' ဟာ disc အေနနဲ႔ axis ေပါါမွာ last few degrees အနည္းငယ္လည္ရံုနဲ႔တင္၊ disc ဟာ tight seal အေနနဲ႔ seat အေပါါထိုင္ေစဖို႔ေဆာင္ရြက္ေပးတာၿဖစ္ၿပီး၊ 'camming' action နဲ႔ အလုပ္လုပ္တဲ႔ butter fly valve ေတြကို၊ eccentric-type butterfly valves ေတြလို႔ေခါါပါတယ္။
Fig. Application for isolating valves
isolation valves ေတြၿဖစ္တဲ႔ Linear movement valves အုပ္စုမွ၊ gate valve, globe valve, piston valve နဲ႔ Rotary movement အုပ္စုမွ ball valve, butterfly valve တို႔အတြက္၊ ေယဘုယၽအသံုးၿပဳပံု ကိုေဖာ္ၿပထားပါတယ္။
ဒါ႔အၿပင္ isolation valves ေတြကိုေရြးခၽယ္တဲ႔အခါ၊ process medium, functional requirements, method of operation, pipeline နဲ႔ special requirements ဆိုတဲ႔ factors အခၽက္ေတြ အေပါါ မူတည္ၿပီးေရြးခၽယ္ တတ္ဆင္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။
အသံုးမၽားတဲ႔ isolation valves ေတြရဲ႕ အရြယ္အစား၊ pressure range, temperature range နဲ႔ pressure drop ေတြနဲ႔ပက္သက္ၿပီး၊ operation range ေတြအေနနဲ႔ မွတ္သားမိသေလာက္ေဖာ္ၿပလိုက္ပါတယ္။
Reference and image credit to : http://www.spiraxsarco.com, Steam Engineering Tutorial, http://www.ball-valve-china.com, http://instrumentation.web.id, http://www.arm-tex.com
Remark : All images herein this website are for use of educational purpose only. The owner of this web site is not responsible for the consequences in case of violation to copyright, trademark, patent or other intellectual property rights of any third party.
အိုကီ..။ ဒီပံုေတြေပၚတယ္..။
ReplyDelete