ေရဒီယိုဓါတ္ေရာင္ၿခည္ - Radiation

ေရဒီယိုဓါတ္ေရာင္ၿခည္ဆိုတာ ionizition လို႔ေခါါတဲ႔၊ atom ကေန positive ion နဲ႔ electron တို႔ ကြဲထြက္ ၿခင္းက တဆင္႔ ၿဖစ္ေပါါလာတဲ႔၊ စြမ္းအင္ႀကီးမားတဲ႔ လၽပ္စစ္ သံလိုက္လိွဳင္းေတြနဲ႔ ၿဒပ္ေတြကိုေခါါတာ လို႔ ႀကားဖူးပါတယ္။ တနည္းအားၿဖင္႔ ionizition radiation လို႔ေခါါဆိုနိဳင္ပါတယ္။ ေရဒီယိုဓါတ္ေရာင္ၿခည္ ထုတ္လြွတ္နိဳင္စြမ္းရိွိတာကို ေရဒီယိုဓါတ္သတၱိႀကြမွဳလို ႔ေခါါ ၿပီး၊ ေရဒီယို ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ ထုတ္လြွတ္ နိဳင္တဲ႔ ပစၥည္းကိုေတာ႔ ေရဒီယိုသတၱိႀကြၿဒပ္လို ႔ေခါါပါသတဲ႔။

ေရဒီယိုဓါတ္ေရာင္ၿခည္ေတြကကေတာ႔ alpha (α) ဓါတ္ေရာင္ၿခည္၊ beta (β) ဓါတ္ေရာင္ၿခည္၊ gamma (γ) ဓါတ္ေရာင္ၿခည္၊ X ray ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ နဲ႔ neutron ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ အစရိွတဲ႔ ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ေတြၿဖစ္ႀက ပါသတဲ႔။
alpha ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ဆိုတာကေတာ႔ proton (၂) ခု၊ neutron (၂) ခုတို႔႔နဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ႔ အမွဳန္ေလးေတြ နဲ႔ ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ ၿဖစ္ၿပီး၊ beta ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ကေတာ႔ အရိွန္ အရမ္းၿမန္တဲ႔ electron အမွဳန္ေလးေတြ ၿဖစ္တယ္လို႔ဆိုႀကပါတယ္။ gamma ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ဟာ၊ လၽပ္စစ္သံလိုက္လိွဳင္းတမၽိဳးၿဖစ္ၿပီး၊ X ray ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ဟာလည္း လၽပ္စစ္သံလိုက္လိွဳင္း တမၽိဳးၿဖစ္ ပါသတဲ႔။

အရိွန္အရမ္းၿမန္တဲ႔ electron ေတြ၊ သတၱဳပစၥည္းနဲ႔တိုက္မိၿပီး၊ ၿဖစ္ေပါါလာတဲ႔ X ray ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ရဲ႕ ထူးၿခား ခၽက္ေႀကာင္႔၊ ေဆးဝါးကုသေရး နဲ႔ စစ္ေဆးေရးကိစၥေတြမွာ၊ အသံုးၿပဳႀကပါသတဲ႔။

neutron ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ကေတာ႔ uranium နဲ႔ plutonium စတဲ႔ၿဒပ္ေတြထဲက nucleus ၿပိဳကြဲမွဳေႀကာင္႔ ၿဖစ္ေပါါလာၿပီး၊ အရာ ဝထၲဳအမၽိဳးမၽိဳးကို ေဖာက္ထြင္းသြားလာနိဳင္ တယ္လို႔ ႀကားဖူးပါ တယ္။ ေရဒီယို ဓါတ္ေရာင္ၿခည္နဲ႔ထိေတြ႔တာကို ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ သင္႔တယ္လို႔ေခါါႀကပါသတဲ႔။ alpha ဓါတ္ေရာင္ၿခည္နဲ႔ beta ဓါတ္ေရာင္ၿခည္တို႔၊ ေရာက္ရိွ နိဳင္တဲ႔ အကြာအေဝးကလည္း တိုေတာင္း တဲ႔အၿပင္၊ တားဆီးလို႔ပါရနိဳင္တာမို႔ ခနၲာကိုယ္္ထဲဲေေရာက္သြားတဲ႔အခါမၽိဳး တနည္းအာားၿဖင္႔ ကိုယ္ခနၱာတြင္း ဓါတ္ေရာင္ၿခည္သင္႔မွဳ ၿဖစ္ေပါါမွ သာ လူကို၊ ဒုကၡေပးတယ္လို႔ႀကားဖူူးပါတယ္။

gamma ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ကေတာ႔ မၽက္စိနဲ႔ၿမင္နိဳင္တဲ႔၊ ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ၿဖစ္ၿပီး၊ X ray ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ထက္ လိွဳင္းအလွၽားတိုကာ၊ စြမ္းအင္ၿမင္္႔မားတဲ႔ လၽပ္စစ္ သံလိုက္လိွဳင္း တမၽိဳးပဲၿဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္ခနၱာၿပင္ပ ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ သင္႔မွဳ အမၽားစုဟာ gamma ဓါတ္ေရာင္ၿခည္သင္႔မွဳေႀကာင္႔လို႔ဆိုႀကပါတယ္။ neutron ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ ထုတ္လြွင္႔မွဳကေတာ႔ အနုၿမဴေပါက္ကြဲမွဳေတြနဲ႔ neuclear ဓါတ္ေပါင္းဖိုမွ၊ ထူးၿခားတဲ႔ အၿခအေန နဲ႔ ပါတ္ဝန္းကၽင္မွာသာၿဖစ္ေပါါတတ္ပါသတဲ႔။

ေရဒီယိုဓါတ္ေရာင္ၿခည္တိုင္းတဲ႔အခါ Sv sievert နဲ႔ Gy gray ဆိုတဲ႔ ယူနစ္ေတြကိုအသံုးၿပဳပါသတဲ႔။ Sv ဆိုတာကေတာ႔ လူရဲ႕ ခနၱာကိုယ္နဲ႔ ထိေတြ႔တဲ႔ ေရဒီယိုဓါတ္ေရာင္ၿခည္ ပမာဏကိုတိုင္းတာတဲ႔ ယူနစ္ၿဖစ္ၿပီး၊ Gy ကေတာ႔ ကိုယ္ခနၱာတြင္း အဂါ္အစိတ္ အပိုင္းေတြက၊ စုတ္ယူထားတဲ႔ ေရဒီယိုဓါတ္ေရာင္ၿခည္ ပမာဏကို တိုင္းတာတဲ႔ ယူနစ္ၿဖစ္ပါ တယ္။ ဒါ႔အၿပင္ Bq becquerel ဆိုတဲ႔၊ တစကၠန္႔မွာၿပိဳကြဲတဲ႔၊ nucleus အရည္ အတြက္ကို တိုင္းတာတဲ႔ ယူနစ္ဆိုတာလည္း၊ ရိွပါေသးတယ္။

ေရဒီယိုဓါတ္ေရာင္ၿခည္နဲ႔ ထိေတြ႔မွဳကတဆင္႔၊ အေစာပိုင္းမွာ ဆံပင္ကၽြတ္တာေတြ၊ ေသြးအသစ္ထုတ္လုပ္ မွဳေလၽွာ႔လာ တာေတြနဲ႔ ကိုယ္ဝန္မရနိဳင္တာေတြက စၿပီး၊ ေနာက္ ပိုင္းမွာေတာ႔ ေသြးကင္ဆာနဲ႔ ဒီၿပင္႔ ကင္ဆာေရာဂါေတြ ၿဖစ္ေပါါတတ္တယ္လို႔ ႀကားဖူး ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ အဲဒီေရာဂါေတြက ေရဒီယို ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ ပမာဏ အမၽားႀကီး သင္႔ၿပီးမွ၊ ေပါါေပါက္မွာလို႔ ဆိုႀက ပါတယ္။

ေဆးကကုသရာမွာ ပံုမွန္ရင္ဘတ္ပိုင္းကိုတခါ ဓါတ္မွန္ရိုက္ရင္ 0.1 mSv, CT scan တခါရိုက္ရင္ 10 mSv ကေန 20 mSv ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ ပမာဏသက္ေရာက္ပါသတဲ႔။

လူႀကီးေတြမွာ 100 mSv ထက္နိမ္႔တဲ႔၊ ေရဒီယိုဓါတ္ေရာင္ၿခည္ပမာဏသင္႔ခဲ႔ရင္ အနၱာရယ္သိပ္မရိွေပမယ္႔၊ ကေလးေတြ မွာေတာ႔ အနၱရယ္ရိွနိဳင္ပါတယ္။ 500 mSv အထက္ ဆိုရင္ေတာ႔ ေသြးသစ္ မထုတ္နိဳင္
တဲ ႔ေရာဂါ ရနိဳင္ ပါတယ္။ အမၽိိဳးသားေတြမွာ 150 mSV အထက္္၊ အမၽိဳးသမီးေတြမွာ 650 mSv အထက္ ဆိုရင္ေတာ႔၊ အခိုက္အတန္႔ ကိုယ္ဝန္ မရ နိဳင္တာၿဖစ္နိဳင္ပါတယ္။ အမၽိိဳးသား 3500 mSv နဲ႔ အမၽိဳးသမီး 2500 mSv ဆိုရင္ေတာ႔ ထာဝရကိုယ္ဝန္မရနိဳင္တာ ၿဖစ္နိဳင္ပါသတဲ႔။

ေသြးကင္ဆာနဲ႔ ဒီၿပင္႔ ကင္ဆာေရာဂါေတြကေတာ႔ (၅) နွစ္ကေန (၁၀) နွစ္ႀကာမွေပါါပါသတဲ႔။ ဒါေပမယ္႔ 200 mSv ေအာက္ မွာ ဆိုရင္၊ ေရာဂါၿဖစ္ေပါါမွဳၿမင္႔တက္ မလာနိဳင္ ဘူးလို႔လည္း ဆိုႀကပါေသးတယ္။

လူေတြဟာ အာာကာသကေရာင္ၿခည္ေတြြြ၊ ေၿမ နဲ႔ ေလထုထဲက radon လိို႔ေခါါတဲ႔   ေရဒီီယမ္ ၿပိဳကြဲမွဳကေန ထြြက္လာတဲ႔ ဓါတ္ေငြ႔ေတြနဲ႔ အစားအစာေတြမွာပါလာတဲ႔ သဘာဝေရ ဒီယိုဓါတ္ေရာင္ၿခည္ေတြနဲ႔လည္း၊ အၿမဲထိေတြ႔ေနရေပမယ္႔ ပမာဏကနည္းပါသတဲ႔။

အနုၿမဴေပါက္ကြဲမွဳေတြနဲ႔ neuclear ဓါတ္ေပါင္းဖိုမွ၊ ထူးၿခားတဲ႔အၿခအေနေတြေႀကာင္႔ ေၿမေပါါကိုကၽလာတဲ႔ iodine 131 နဲ႔ cesium 137 တို႔လို ေရဒီယိုဓါတ္သတၱိႀကြ ၿဒပ္ေတြလည္းရိွပါေသးတယ္။

iodine 131 ရဲ႕ ေရဒီယိုဓါတ္သတၱိႀကြမွဳဟာ (၈) ရက္ေလာက္ေနရင္၊ တဝက္ေလာက္ကိုေလၽွာ႔ကၽ သြားေပ မယ္႔ cesium 137 ရဲ႕ ေရဒီယိုဓါတ္သတၱိႀကြမွဳတဝက္ေလာက္လၽွာ႔ကၽသြားကေတာ႔၊ နွစ္(၃၀) ခန္႔ ႀကာပါ သတဲ႔။ မိုးရြာတဲ႔အခါမွာ cesium 137 ဟာ၊ ေၿမႀကီးထဲကိုစိမ္႔ဝင္သြားတတ္ပါသတဲ႔။

ေရဒီယိုဓါတ္သတၱိႀကြမွဳရိွေနၿပီလို႔ သတိေပးရင္၊ ေရစြတ္ၿပီးညွစ္ထားတဲ႔ မၽက္နွာသုတ္ပဝါ၊ ဒါမွမဟုတ္ လက္ကိုင္ ပဝါနဲ႔ ပါးစပ္တို႔ နွာေခါင္းတို႔ကိုအုပ္ၿပီး၊ ကိုယ္ေနထိုင္ တဲ႔ေနရာကေနေရွာင္တိမ္း ရမွွာၿဖစ္ပါသတဲ႔။ ဒါ႔အၿပင္ ဦးထုတ္ေဆာင္းတာလို တတ္နိဳင္သမၽွ အေရၿပားမေပါါေအာင္စီမံရမယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ အိမ္ထဲမွာ ဆိုရင္ေတာ႔ ၿပတြင္းေပါက္ေတြ၊ တံခါးေပါက္ေတြအလံုပိတ္ကာ ၿပင္ပေလ ဝင္မလာေအာင္ေဆာင္ရြက္ ရမွာၿဖစ္ပါတယ္။

ေရဒီယိုဓါတ္သတၱိႀကြဓါတ္ iodine ေတြ ကိုယ္ထဲဝင္သြားရင္၊ potassium iodide ပိုတက္စီယမ္ အိုင္အိုဒိုက္ လိုေဆးေတြ သာက္ၿပီး၊ thyroid gland သိုင္းရိြဳက္ဂလင္းမွာ ကပ္ေနမယ္႔ ေရဒီယိုဓါတ္သတၱိႀကြဓါတ္ ကို၊ ေလၽွာ႔ခၽရပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ potassium iodide နဲ ႔ မတည္႔တဲ႔ ေဘးထြက္ဆိုးကၽိဳးေတြရိွသလို၊ ခနၶာ ကိုယ္တြင္း ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ သင္႔မွဳ တခုတည္းကိုသာ အနည္းငယ္တားဆီးနိဳင္ပါသတဲ႔။

ပိုတက္စီယမ္အိုင္အိုဒိုက္ဆိုတာက အိုင္အိုဒင္းဆားပါပဲ။ အိုင္အိုဒင္းဆားဆိုလို႔ အိုင္အိုဒင္းပါတဲ႔ ပါးလုပ္ ကၽင္းေဆး သြြားေသာက္ရင္လည္း အကၽိဳးမရိွပဲ၊ အနၲရာယ္ ေသၿခာေပါက္ၿဖစ္မွာလို႔ဆိုပါတယ္။ တကယ္ေတာ႔ ေရဒီယိုဓါတ္ေရာင္ၿခည္သင္႔မွဳကို တားဆီး ကာကြယ္တဲ႔ ေဆး ဆိုတာမရိွေသးပါဘူးတဲ႔။

Reference : Hideki Wainai, Chief Medical Officer, Toshihiko Ezaki, Senior Medical Officer, Human Resources Devision, General Affairs Department, NHK, Japan.