ၿမန္မာအင္ဂၽင္နီယာဖိုရမ္ မွာ http://myanmarengineer.org/ ေရးသားခဲ႔ဖူးတဲ႔ generator ေတြ အေႀကာင္း ကို၊ တည္းၿဖတ္္ကာ၊ ၿပန္လည္ေဖာ္ၿပလိုက္ပါတယ္။
သေဘ္ာေတြမွာတတ္ဆင္အသံုးၿပဳတဲဲ႔ generator သို႔မဟုတ္ alternator လို႔ေခါါတဲ႔၊ မီးစက္္ေတြကို brush type နဲ႔ brush-less type ဆိုၿပီး (၂) မၽိဳးေတြ႔နိုုင္ပါတယ္။
Brush Type Generator
Generator စတင္လည္တာနဲ႕ RPM တခုမွာ AC volatge စထြက္လာပါတယ္။ အဲဒီ AC volatge ကို rectifier diodes ဒိုင္အုတ္ေတြနဲ႕ DC voltage အၿဖစ္ေၿပာင္းလဲၿပီး၊ ရရိွလာတဲ႕ DC voltage ကို excitation voltage "ညိွဳ႕voltage" အေနနဲ႕ rotor ကို feed ၿပန္ေကၽြးပါတယ္။ လည္ပတ္ေနတဲ႕ rotor ကို feed ၿပန္ေကၽြးတဲ႕အခါ၊ magnetic flux ေတြ ပိုထြက ္လာၿပီး၊ အဲဒီ ပိုထြက္တဲ႕ magnetic flux ေတြကို၊ stator winding ကရယူ ကာ rated output voltage အၿဖစ္ထုတ္ေပးပါတယ္။
excitation voltage ကို၊ rotor ကိုေပးသြင္းတဲ႕အခါ၊ rotor shaft ကလည္ပတ္ေနတာမို႕၊ ဝိုင္ယာႀကိဳးေတြနဲ႕ ဆက္သြယ္ေပးပို႕လို႕ မၿဖစ္ပါဘူး။ အဲဒီအခါ carbon brushes ေတြ ထံကို၊ ေပးပို႕ၿပီး လည္ပတ္ေနတဲ႕ rotor shaft ေပါါမွာ sleeve fitting စြတ္ကာ ထိုင္ထားတဲ႕၊ slip rings ဆိုတဲ႕ေႀကးကြင္းေတြက တဆင္႕ လက္ခံ ရရိွေအာင္ စီမံထားပါတယ္။
လည္ပတ္ေနတဲ႕ slip rings ေတြရဲ႕ မၽက္နွာၿပင္နဲ႕ carbon brushes ေတြရဲ႕မၽက္နွာၿပင္က ထိေတြ႕ေနတာ မို႕ excitation voltage ဟာ၊ slip rings ေတြကတဆင္႕ rotor ကိုေရာက္ရိွသြားပါေတာ႕တယ္။ rotor မွ တဆင္႕ stator မွာ magnetic flux ေတြပိုမိုရရိွလာၿပီး၊ rated output voltage ကိုရရိွလာပါတယ္။
ဟိုးအရင္ကေတာ႕ အဲဒီ excitation voltage ကိုၿပင္ပကေန DC supply အေနနဲ႕ ေပးသြင္းႀကသလို၊ excitation voltage အနည္းအမၽားေပါါမူတည္လို႕ output voltage အနည္းအမၽားကို ခၽိန္ညွိတဲ႕ အခါ၊ rheostat ေတြနဲ႕ခၽိန္ညွိခဲ႕ႀကပါသတဲ႕။
ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ႕ winding အတြင္းမွာရိွေနတဲ႕ residual magnetism ကၽြင္းကၽန္ သံလိုက္အားကို အသံုးၿပဳလာၿပီ၊ အဲဒီ႕ residual magnetism ေႀကာင္႕ generator စတင္လည္တာနဲ႕ စတင္ထြက္ရိွလာတဲ႕ AC voltage အနည္းငယ္ကို AVR ဆိုတဲ႕ Automatic Voltage Regulator ကိုအသံုးၿပဳကာ လိုအပ္သလို ထိန္းညွိၿပီး DC voltage အၿဖစ္ေၿပာင္းလဲကာ၊ excitation voltage အၿဖစ္ၿပန္လည္အသံုးခၽသလို အေခါါ အေဝါါအားၿဖင္႕လည္း Self Excited AC Generator ေတြရယ္လို႕၊ ေခါါဆိုႀကပါတယ္။
Brush-less Type Generator
ညိွဳ႕voltage ဆိုတဲ႕ excitation voltage ကို၊ carbon brushes ေတြ၊ slip Rings ေတြကိုအသံုးမၿပဳပဲ rotor ကို feed ၿပန္ေကၽြးတဲ႕ AC generator ေတြကိုေတာ႕ brush-less generator ေတြရယ္လို႕ေခါါပါတယ္။ generator စတင္လည္တာနဲ႕ ထြက္လာတဲ႕ AC voltage တန္ဘိုးတခုကို၊ လိုအပ္သလိုထိန္းညွိၿပီး၊ DC voltage အေနနဲ႕ exciter field winding သို႕ ေပးပို႕ပါတယ္။
exciter field winding မွ ထြက္လာတဲ႕ magnetic flux ေတြကို၊ main rotor နဲ႕အတူ၊ shaft တခုတည္း အေပါါမွာ sleeve fitting စြတ္ကာ ထိုင္ထားတဲ႕၊ exciter rotor winding ကလက္ခံရယူၿပီး AC voltage အၿဖစ္ေၿပာင္းလဲလိုက္ပါတယ္။ ရရိွလာတဲ႕ AC excitation voltage ကို၊ rotor shaft တခုတည္းအေပါါမွာ ထိုင္ထားတဲ႕၊ rotating rectifier diodes ေတြက DC excitation voltage အၿဖစ္ေၿပာင္းလဲကာ၊ ညိွဳ႕voltage အေန နဲ႕main rotor ကို feed ၿပန္ေကၽြးပါတယ္။
ဒီလိုနဲ႕ main rotor မွတဆင္႕ main stator မွာ flux ေတြပိုမိုရရိွလာၿပီး၊ rated output voltage ကိုရရိွ လာပါေတာ႕တယ္။ brush-less generator ေတြကို၊ ေလ႕လာႀကည္႕တဲ႕အခါ stator အပိုင္းမွာ exciter stator winding နဲ႕ main stator field winding ရယ္လို႕ winding ၂ မၽိဳးကိုေတြ႕ရမွာ ၿဖစ္သလို၊ rotor အပိုင္းမွာလည္း exciter rotor winding နဲ႕ main rotor winding ရယ္လို႕ winding ၂ မၽိဳး ကိုေတြ႕ရမွာ ၿဖစ္ပါတယ္။
No comments:
Post a Comment